Gazeta Podatkowa nr 101 (1038) z dnia 19.12.2013

Jaka stawka VAT na montaż stałej zabudowy meblowej w mieszkaniach?

Organy podatkowe konsekwentnie uznawały, że usługi polegające na wykonaniu i montażu stałej zabudowy, np. szaf wnękowych w mieszkaniach, opodatkowane są 23% VAT. Jednak podatnicy świadczący tego typu usługi nie chcieli zgodzić się z takim stanowiskiem. Wątpliwości interpretacyjne rozwiała uchwała NSA z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 2/13, podjęta w rozszerzonym, siedmioosobowym składzie. NSA uznał, że montaż w mieszkaniach czy domach objętych społecznym programem mieszkaniowym szaf wnękowych i mebli do zabudowy stałej jest objęty 8% stawką VAT, jako usługi modernizacji.

Kiedy stosuje się 8% stawkę VAT?

Jak wynika z art. 41 ust. 12-12c ustawy o VAT, 8% stawkę VAT stosuje się w odniesieniu do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Dodatkowo, w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT wskazano, że 8% stawkę VAT stosuje się także do robót konserwacyjnych wykonywanych w obiektach budownictwa mieszkaniowego. Przy czym w sytuacji gdy są one wykonywane w obiektach nieobjętych społecznym programem mieszkaniowym, warunkiem stosowania obniżonej stawki jest to, aby wartość netto zużytych materiałów nie przekraczała 50% wartości netto całości robót.

W związku z tym, że przepisy o VAT nie definiują pojęć "budowa", "remont", "przebudowa", "roboty budowlane", organy podatkowe dokonywały ich wykładni w oparciu o przepisy prawa budowlanego. Natomiast z uwagi na to, że pojęcie modernizacji nie zostało zdefiniowane w tej ustawie, odwoływały się do definicji encyklopedycznych.

Korzystna uchwała NSA

Do NSA wpłynęła skarga podatnika, który uznał, że kompleksowe świadczenie, polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz trwałym zainstalowaniu (zabudowie) drewnianych komponentów meblowych nabytych przez niego od podmiotów trzecich, wykonywane w domu lub mieszkaniu klienta, zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, jest opodatkowane 8% stawką VAT. NSA rozpatrując tę skargę zauważył, że na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2011 r. w orzecznictwie sądów administracyjnych przedstawione zostały różne poglądy na omawiany temat. W związku z tym wystąpił o rozstrzygnięcie omawianego problemu przez rozszerzony skład NSA.

NSA w składzie siedmiu sędziów w uchwale z dnia 24 czerwca 2013 r. uznał, że w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2011 r. świadczenie kompleksowe polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową, wykonywane w obiektach budowlanych zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stanowi usługę modernizacji opodatkowaną obniżoną stawką VAT.

Usługa polegająca na montażu stałej zabudowy kuchennej opodatkowana jest 8% VAT, a montaż sprzętu AGD w tej zabudowie - 23% VAT.

Jak zauważył NSA w uzasadnieniu pisemnym do uchwały, rodzaje usług wymienionych w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, których wykonanie w obiektach budowlanych lub ich częściach zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym daje podstawę do stosowania preferencyjnej stawki VAT, nie zostały zdefiniowane w tej ustawie. Ustawodawca nie odesłał również w tej materii do stosowania definicji zawartych w innych ustawach, w szczególności w Prawie budowlanym. Dlatego należy przyjąć, że czynności wymienione w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, w tym pojęcie modernizacji, zostały wprowadzone do tej ustawy w rozumieniu przyjętym w języku powszechnym. W takim znaczeniu modernizacja oznacza unowocześnienie, ulepszenie, udoskonalenie, podniesienie standardu obiektu budowlanego lub jego części.

Jak wyjaśnił NSA, w przypadku świadczeń kompleksowych (złożonych) mamy do czynienia z szeregiem działań podejmowanych przez podatnika na rzecz konsumenta, które z gospodarczego punktu widzenia tworzą jedną całość. Taka transakcja z podatkowego punktu widzenia nie powinna być w sposób sztuczny dzielona, co potwierdza zarówno orzecznictwo TSUE, jak i krajowych sądów administracyjnych. Natomiast o tym czy będziemy mieli do czynienia z dostawą towarów, czy świadczeniem usług powinien przesądzić element, który w ramach danego świadczenia ma charakter dominujący. Jeżeli elementem dominującym w ramach danej transakcji będzie wydanie towaru w celu przeniesienia prawa do rozporządzania nim jak właściciel, zaś pozostałe czynności będą miały charakter pomocniczy lub uboczny, wówczas transakcja powinna być traktowana jako dostawa towarów. Natomiast w przypadku gdy istotą transakcji będą inne czynności, to mimo że w ramach takiej transakcji może także wystąpić wydanie towaru, powinna być ona traktowana jako świadczenie usług.

W omawianym przypadku NSA stwierdził, że jeśli wykonywane czynności polegają na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową, to mają one charakter usługi. Elementem dominującym jest bowiem w takim przypadku ulepszenie lub unowocześnienie obiektu budowlanego lub jego części (lokalu mieszkalnego), zaś wydanie towaru w postaci elementów mebli wykonanych i dopasowanych do konkretnego obiektu, które następnie zostaną trwale związane z tym obiektem, ma charakter pomocniczy, niezbędny do wykonania usługi.

Zdaniem NSA 8% stawka VAT znajduje zatem zastosowanie wtedy, gdy montaż komponentów meblowych następuje z wykorzystaniem elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego (lokalu). Przy czym nie chodzi tu o jakiekolwiek wykorzystanie elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego (lokalu) przy wykonywaniu zabudowy meblowej, lecz jedynie takie, które przez konstrukcyjne połączenie komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego (lokalu) stworzy trwałą zabudowę spełniającą jako całość określoną funkcję użytkową. Tylko bowiem w takim zakresie można mówić o modernizacji obiektu budowlanego w rozumieniu art. 41 ust. 12 ustawy o VAT.

Uchwała ta jest bardzo korzystna dla podatników świadczących omawiane w niej usługi. Uchwała NSA wiąże sądy administracyjne we wszystkich sprawach, w których miałby być stosowany interpretowany przepis. Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podzielałby zajętego w niej stanowiska, musi przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Ponadto należy wskazać, że uchwała ta będzie miała zastosowanie także w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2014 r.

Montaż sprzętu AGD

Należy podkreślić, że 8% stawki VAT nie można zastosować do usług stałej zabudowy sprzętu AGD. Stanowisko to potwierdził NSA w wyroku z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt I FSK 614/12. Orzeczenie to zapadło po wcześniej omawianej uchwale NSA.

Jak wyjaśnił NSA, odmiennie należy ocenić dostawę sprzętu AGD. Lodówka, pralka, zmywarka czy też kuchnia, nawet przeznaczona do zabudowy, nie stanowi po jej zamontowaniu trwałego elementu konstrukcyjnego budynku. Nie może być więc elementem modernizacji. Wymiana uszkodzonego lub przestarzałego sprzętu AGD, nawet zabudowanego, jest możliwa bez zmian konstrukcyjnych w budynku. Zatem wyżej wskazana uchwała nie odnosi się do dostawy sprzętu AGD.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)