Gazeta Podatkowa nr 101 (2080) z dnia 18.12.2023

Stawka VAT przy usługach budowlanych związanych z budownictwem mieszkaniowym

Stawkę podatku VAT w wysokości 8% stosuje się m.in. do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy lub robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Przez budownictwo to rozumie się m.in. obiekty budownictwa mieszkaniowego.

Budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym

Na podstawie art. 41 ust. 12 pkt 1 ustawy o VAT obniżoną do 8% stawkę VAT stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy lub robót konserwacyjnych dotyczących obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Przez budownictwo to rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego, tj.: budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w PKOB w dziale 11 lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowane w PKOB w dziale 12 oraz obiekty sklasyfikowane w PKOB w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczące usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także mikroinstalację, o której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 ze zm.), funkcjonalnie z nimi związaną.

Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się:

• budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²,
• lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

W przypadku budownictwa o powierzchni przekraczającej powyższe limity 8% stawkę VAT stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.

Ponadto, jak wynika z art. 2 pkt 12 ustawy o VAT, przez obiekty budownictwa mieszkaniowego należy rozumieć budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w PKOB w dziale 11, czyli:

• budynki mieszkalne jednorodzinne - 111,
• budynki o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe - 112,
• budynki zbiorowego zamieszkania - 113, w tym domy mieszkalne dla ludzi starszych, studentów, dzieci i innych grup społecznych, np. domy opieki społecznej, hotele robotnicze, internaty i bursy szkolne, domy studenckie, domy dla bezdomnych itp.; do grupowania 113 należą również budynki mieszkalne na terenie koszar oraz budynki rezydencji prezydenckich i biskupich.

Remont budynku zbiorowego zamieszkania

Jak już wskazano, 8% stawka VAT ma zastosowanie m.in. do prac budowlanych wykonywanych w budynkach zbiorowego zamieszkania. Organy podatkowe ostatnio zmieniły swoje stanowisko w kwestii zastosowania 8% stawki VAT do prac budowlanych dotyczących niektórych budynków zbiorowego zamieszkania.

Przykładowo Dyrektor KIS w decyzji z dnia 14 sierpnia 2023 r., nr 0110-KSI2-2.442.1.2022.7.KTG, uchylił Wiążącą Informację Stawkową z dnia 19 sierpnia 2020 r., w związku ze stwierdzeniem jej nieprawidłowości. Dyrektor KIS, rozpatrując ponownie sprawę uznał, że poprzednie rozstrzygnięcie dotyczące zastosowania 8% stawki VAT przy budowie zakładu karnego, jest niezgodne z przepisami prawa. Dyrektor zmienił to rozstrzygnięcie, uznając, że w tym przypadku ma zastosowanie 23% stawka VAT.

Z informacji zawartych przez podatnika we wniosku o wydanie WIS wynikało, że usługa polegająca na budowie budynku zakwaterowania osadzonych w zakładzie karnym, świadczona przez podatnika na podstawie zawartej umowy będzie wykonywana w ramach czynności określonych w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT. Jak oświadczył podatnik, budynki zakwaterowania osadzonych mieszczą się w PKOB w grupie 113, klasie 1130 "budynki zbiorowego zamieszkania".

Zdaniem Dyrektora KIS dla określenia budynku mianem obiektu budownictwa mieszkaniowego nie jest wystarczająca klasyfikacja do działu 11 PKOB. Wynika to z faktu, że art. 2 pkt 12 ustawy o VAT zawiera dwa warunki, jakie muszą być spełnione, aby móc mówić o obiektach budownictwa mieszkaniowego. Regulacja ta wprowadza dodatkowy warunek - kryterium stałości zamieszkania. Zgodnie z Wielkim słownikiem języka polskiego dostępnym na stronie internetowej https://wsjp.pl "mieszkać" to przebywać gdzieś na stałe lub przez dłuższy czas i mieć tam swoje gospodarstwo lub miejsce do spania i jedzenia.

Jak wyjaśnił Dyrektor KIS, głównym wyznacznikiem zaliczenia danego obiektu do klasy budynków zbiorowego zamieszkania jest jego użytkowanie i warunki samego obiektu do potrzeb zbiorowego zamieszkiwania określonej grupy ludzi przez określony czas, przy czym okres ten i charakter grupy w ten sposób zamieszkującej winny być ze sobą ściśle związane. Cele zbiorowego zamieszkania w zakresie osób zamieszkujących określony obiekt charakteryzują się jednolitością podmiotową osób go zamieszkujących. Jednolitość ta może, jak ma to miejsce w zakresie internatów i burs szkolnych, zawężać katalog osób, dla których przeznaczony jest tego typu obiekt, do osób - uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Natomiast w przypadku domów studenta zakres ten obejmuje wyłącznie słuchaczy studiów wyższych, zaś w przypadku aresztów - osoby tymczasowo pozbawione wolności. Ponadto wspólnym dla katalogu obiektów zamieszkania zbiorowego pozostaje fakt wykorzystywania tego obiektu wyłącznie przez osoby w określonym dla obiektu czasie, lecz zawsze poza miejscem swojego stałego miejsca zamieszkania. Tak jest np. w przypadku internatów i burs szkolnych gdzie okres korzystania z tego typu obiektów, co do zasady, ograniczony jest do okresu trwania zajęć szkolnych.

W związku z tym organ stwierdził, że budynek zakwaterowania osadzonych w zakładzie karnym należy sklasyfikować do PKOB 1130, przy czym budynek związany jest z okresowym zakwaterowaniem więźniów albo aresztowanych w okresie wykonywania kary pozbawienia wolności albo tymczasowego aresztowania. Budowa budynku zakwaterowania osadzonych w zakładzie karnym nie spełnia przesłanek warunkujących zastosowanie 8% stawki VAT.

Także NSA w wyroku z dnia 13 kwietnia 2023 r., sygn. akt I FSK 1727/22, uznał, że nie można utożsamiać pokoju na cel mieszkalny dla studentów znajdującego się w budynku zbiorowego zamieszkania typu dom studencki z aresztem śledczym. Budynek mieszkalny to budynek przeznaczony dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, natomiast areszt śledczy jest budynkiem zbiorowego zakwaterowania, który mimo iż jest miejscem pobytu osadzonych, to nie służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.)