Spór o opodatkowanie trwałej zabudowy meblowej nadal nierozstrzygnięty

Na mocy art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, stawkę VAT 8% stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Na łamach naszego czasopisma wielokrotnie informowaliśmy o sporze podatników i organów podatkowych dotyczącym wysokości stawki VAT na sprzedaż trwałej zabudowy meblowej (szafy wnękowe, meble kuchenne pod zabudowę, itp.).

Istotą problemu jest ustalenie, czy ww. czynność należy traktować jako usługę modernizacji, o której mowa w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, co umożliwiałoby zastosowanie do niej stawki VAT 8% (o ile usługi są wykonywane w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym), czy jako dostawę towaru, opodatkowaną stawką 23%.

Zdaniem organów podatkowych montaż trwałej zabudowy meblowej powinien być opodatkowany stawką podstawową. Stanowisko to potwierdzały również niektóre sądy administracyjne (vide: WSA w Gliwicach w wyroku z 18 stycznia 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 1486/12 – orzeczenie nieprawomocne oraz Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lipca 2012 r., sygn. akt I FSK 483/12).

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 2/13 uznał, że świadczenie kompleksowe polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową w obiektach objętych społecznym programem mieszkaniowym stanowi usługę modernizacji i na podstawie art. 41 ust. 12 w związku z art. 41 ust. 2 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu obniżoną – 8% stawką VAT.

Zdaniem NSA, wykonane na wymiar do konkretnego obiektu lub lokalu i trwale powiązane z jego elementami konstrukcyjnymi komponenty meblowe nie funkcjonują w obrocie tak, jak ma to miejsce w przypadku mebli wolnostojących. Z tego względu do celów podatkowych nie można ich utożsamiać z dostawą towarów w postaci gotowych mebli. Obniżona stawka VAT znajduje więc zastosowanie wtedy, gdy montaż komponentów meblowych następuje z wykorzystaniem elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego (lokalu).

W uzasadnieniu podkreślono także, że nie chodzi o jakiekolwiek wykorzystanie elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego (lokalu) przy wykonywaniu zabudowy meblowej, lecz jedynie o takie, które przez konstrukcyjne połączenie komponentów meblowych i elementów obiektu budowlanego (lokalu) stworzy trwałą zabudowę spełniającą jako całość określoną funkcję użytkową. Tylko bowiem w takim zakresie można mówić o modernizacji obiektu budowlanego w rozumieniu art. 41 ust. 12 ustawy o VAT.

Zatem, jak wynika z powyższego świadczenie kompleksowe polegające na dokonywaniu pomiarów, projektowaniu i montowaniu trwałej zabudowy meblowej stanowi usługę modernizacji, która podlega opodatkowaniu preferencyjną 8% stawką VAT.

Wprawdzie organy podatkowe nie są związane bezpośrednio treścią tej uchwały, lecz w przypadku zaistnienia ewentualnych sporów w omawianym zakresie każdy skład sądu administracyjnego będzie zobowiązany do zastosowania stanowiska w niej wyrażonego, chyba, że przedstawi to zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Dlatego też NSA w wyroku z 8 stycznia 2014 r., sygn. akt I FSK 175/13, stwierdził:

"(...) zasadnicze znaczenie przy ponownym rozpoznaniu sprawy będą miały wskazówki zawarte w powoływanej już uchwale NSA z 24 czerwca 2013 r., podjętej po wydaniu zaskarżonego wyroku WSA w Warszawie. Organ podatkowy wzywając wnioskodawcę do doprecyzowania stanu faktycznego, a następnie dokonując jego interpretacji w kontekście uregulowania zawartego w art. 42 ust. 12 ustawy o VAT, powinien kierować się zawartymi w tej uchwale wytycznymi. W szczególności należy zwrócić uwagę, że jeżeli ustalone zostanie, że elementem dominującym w ramach danej transakcji będzie wydanie towaru w celu przeniesienia prawa do rozporządzania nim jak właściciel, zaś pozostałe czynności będą miały charakter pomocniczy lub uboczny, wówczas transakcja powinna być traktowana jako dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Natomiast w przypadku gdy istotą transakcji będą inne czynności to mimo, że w ramach takiej transakcji może także wystąpić wydanie towaru, powinna być ona traktowana jako świadczenie usług. (…)"

Niestety, w dalszym ciągu organy podatkowe w wydawanych po ww. uchwale NSA interpretacjach indywidualnych konsekwentnie uznają, że do czynności polegających na montażu stałej zabudowy wnęk w obiektach objętych społecznym programem mieszkaniowym ma zastosowanie podstawowa stawka VAT.

Argumentują one, iż świadczonych przez podatników czynności w zakresie wykonywania stałej zabudowy nie można uznać za remont lub modernizację, bowiem czynności te nie dotyczą elementów konstrukcyjnych samego budynku. Stałą zabudowę bez możliwości przeniesienia ich w inne miejsce należy uznać za wyposażenie budynku (lokalu), a fakt trwałego ich przytwierdzenia np. do ścian, podłoża bądź sufitu pozostaje bez znaczenia, bowiem nie następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego budynku (lokalu).

Tak przykładowo uznał: Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 18 grudnia 2013 r., nr IPTPP1/443-777/13-4/AK oraz z 4 listopada 2013 r., nr IPTPP1/443-619/13-3/MG, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 11 grudnia 2013 r., nr IBPP2/443-809/13/WN.

W ww. interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 18 grudnia 2013 r. czytamy m.in.:

"(…) Obniżona stawka podatku nie może znaleźć zastosowania dla usług montażu polegających na «zwykłym» przytwierdzeniu mebli do ścian (np. powieszenie za pomocą haków lub wkrętów również z kołkami) lub podłogi, co skutkuje możliwością demontażu tej zabudowy bez uszkodzenia konstrukcji budynku/lokalu (elementy mogą być przeniesione bez zniszczenia tego budynku lub lokalu).

Jedynie w przypadku wystąpienia «nietypowej» zabudowy meblowej wykorzystującej w sposób istotny elementy konstrukcyjne budynku lub lokalu polegające bardziej na «zbudowaniu» (np. wnętrze i półki szafy zostały wykonane z «betonu» a jedynie dopasowywanie są fronty meblowe) możliwe będzie zastosowanie do jej montażu (polegającego bardziej na «zbudowaniu») stawki preferencyjnej w wysokości 8%.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że meble montowane są poprzez ich zawieszenie na hakach, zakotwienie do ścian, ewentualnie zostają przyklejone, przykołowane, przykręcone w zależności od potrzeb konkretnego zlecenia. Montaż odbywa się w ten sposób, by nie dopuścić do ewentualnego naruszenia elementów konstrukcyjnych budynku (lokalu).

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż trudno uznać, że przytwierdzenie do ściany np. szafek za pomocą haków, kołków, bądź ich przyklejenie do ścian oznacza trwałe połączenie z elementami konstrukcyjnymi lokalu czy budynku. (…)"

Natomiast w ww. interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach czytamy:

"(…) Zgodnie z uchwałą NSA (…), modernizacją jest takie wykorzystanie elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego, które stanowiłyby wraz z zabudową określoną funkcję użytkową, np. wnętrze i półki szafy zostałyby wykonane z betonu, a jedynie dopasowane do całości byłyby fronty meblowe. Ponadto demontaż takiej zabudowy meblowej musiałby spowodować naruszenie elementów konstrukcyjnych obiektu budowlanego. (…)"

Na podstawie zawartych umów świadczymy usługi polegające na projektowaniu i montażu trwałej zabudowy kuchennej. Do tej pory przy sprzedaży tych usług stosowaliśmy 23% stawkę VAT. Czy w świetle uchwały NSA dotyczącej opodatkowania obniżoną stawką VAT trwałej zabudowy meblowej, możemy wystawić faktury korygujące sprzedaż in minus oraz skorygować obrót w kasie fiskalnej w przypadku gdy były one świadczone na rzecz osób prywatnych?

Korzystna dla podatników uchwała NSA dotycząca opodatkowania usług związanych z trwałą zabudową meblową niestety nie zakończyła dotychczasowych sporów w tym zakresie.

Podjęcie przez Czytelnika decyzji o skorygowaniu (obniżeniu) zastosowanej wcześniej podstawowej stawki VAT, spowoduje zapewne kontrolę urzędu skarbowego, w wyniku której korekta ta zostanie zakwestionowana. Podatnik ma jednak realną szansę "wygrać" spór w procesie odwoławczym, kierując sprawę do sądu administracyjnego.

Jak już bowiem wskazano powyżej uchwała NSA wydana w składzie siedmiu sędziów ma moc wiążącą dla wszystkich wojewódzkich sądów administracyjnych, które będą wydawały wyroki w podobnych sprawach.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że w przypadku wystawienia faktur korygujących in minus obniżenie podstawy opodatkowania jest możliwe po otrzymaniu potwierdzenia odbioru korekty przez nabywcę (z wyjątkami, które tu pomijamy). Wynika to z art. 29a ust. 13 i 14 ustawy o VAT. W myśl tej regulacji, w sytuacji gdy stwierdzono pomyłkę w kwocie podatku na fakturze pierwotnej, skutkującej zawyżeniem kwoty podatku należnego, obniżenia podstawy opodatkowania w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługobiorcę faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.

Przy czym, stosownie do art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy o VAT, warunku posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę nie stosuje się, w przypadku gdy podatnik nie uzyskał potwierdzenia mimo udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej i z posiadanej dokumentacji będzie wynikać, że nabywca towaru lub usługobiorca wie, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej.

W takiej sytuacji obniżenie podstawy opodatkowania nastąpi nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym zostały łącznie spełnione przesłanki określone w ww. przepisie.

Zatem w przypadku korekty in minus (w wyniku zmniejszenia stawki VAT), nie koryguje się deklaracji VAT wstecz (tj. za okres, w którym wykazano tę transakcję w deklaracji VAT), lecz na bieżąco – w miesiącu (kwartale) otrzymania korekty przez nabywcę (pod warunkiem posiadania ww. potwierdzenia lub przy spełnieniu warunków z art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy).

W przypadku natomiast zaewidencjonowania w kasie fiskalnej sprzedaży towaru z błędną stawką VAT, podatnikowi przysługuje prawo do korekty obrotu i podatku należnego w deklaracji VAT, pod warunkiem zarejestrowania powyższego zdarzenia w ewidencji korekt, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie kas.

W opisanej sytuacji, zawyżenie stawki VAT wywołuje jedynie ten skutek, że wyrób ostatecznie był sprzedawany po wyższej cenie. Podatek pobrany w cenie brutto od klienta detalicznego został odprowadzony do budżetu, dlatego też budżet nie poniósł ujemnych skutków z powodu zawyżenia stawki VAT. Inaczej jest jednak w przypadku zaniżenia stawki. Tego typu błąd powoduje bowiem zaniżenie zobowiązania podatkowego, powstanie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę.

Podstawowym dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży rejestrowanej w kasie fiskalnej – jest niewątpliwie paragon fiskalny. Jednak zdaniem organów podatkowych, nie jest to jedyny dokument umożliwiający dokonanie korekty obrotu zaewidencjonowanego w kasie rejestrującej (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 11 lipca 2013 r., nr IBPP3/443-484/13/KG). Zatem korekta obrotu zaewidencjonowanego w kasie fiskalnej możliwa jest na podstawie dokumentu potwierdzającego sprzedaż, tj. paragonu fiskalnego, wydruku z terminala, w przypadku płatności bezgotówkowych lub na podstawie innej dokumentacji będącej w posiadaniu podatnika.

Przy czym należy pamiętać, że korekta powinna być dokonana w deklaracjach za miesiące, w których wystąpiły błędy (vide: interpretacja indywidualna Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 maja 2012 r., nr ITPP1/443-176/12/BJ oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 4 stycznia 2012 r., nr IBPP4/443-1480/11/AZ).

Podsumowując, można stwierdzić, iż w chwili obecnej podatnicy w zasadzie nie mają żadnej pewności, czy stosowana przez nich stawka VAT na roboty wykończeniowe polegające na montażu trwałej zabudowy, wykonywane w obiektach budownictwa mieszkaniowego jest prawidłowa, czy też nie.

Problem dotyczy tak wielu podatników, a spór trwa już od tak dawna, że konieczne byłoby uregulowanie tej kwestii przez Ministerstwo Finansów poprzez wydanie oficjalnej interpretacji przepisu.