Stawki VAT w pytaniach i odpowiedziach

Generalną zasadą, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT jest opodatkowanie towarów i usług stawką podstawową, która w 2015 r. nadal wynosi 23%. Dla niektórych z nich ustawodawca przewidział jednak niższe stawki podatkowe, tj. 8%, 5%, 0%. Ponadto w przepisach o VAT określono, iż dostawa niektórych towarów oraz świadczenie niektórych usług korzysta ze zwolnienia z VAT, które w praktyce traktowane jest jak piąta stawka podatkowa.

Towary bądź usługi, przy dostawie których stosuje się preferencyjne stawki wymienione są w załącznikach do ustawy o VAT oraz w rozporządzeniach wykonawczych.

W praktyce jednak ustalenie właściwej stawki VAT nie zawsze jest oczywiste, czego przykładem są przedstawione poniżej wątpliwości naszych Czytelników.

Odpłatna dostawa gruntu stanowi, co do zasady, czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednak art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT wprowadza zwolnienie od podatku dla dostawy terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.

W art. 2 pkt 33 ustawy o VAT zdefiniowano tereny budowlane jako grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W związku z powyższym, podatnik będzie miał prawo zastosować zwolnienie z VAT do sprzedaży gruntu rolnego, wówczas gdy przeznaczenie tego gruntu na cele rolnicze będzie wynikało z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub z decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

W sytuacji gdy przed wykonaniem usługi podatnik otrzyma całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Tak wynika z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT.

Podatnik powinien fakt otrzymania zaliczki udokumentować fakturą. Zasady wystawiania faktur zaliczkowych określa art. 106i ust. 2 ustawy. W myśl tego przepisu, fakturę zaliczkową wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy. Otrzymaną zaliczkę traktuje się jak kwotę brutto, a zawarty w niej VAT należny obliczany jest metodą "w stu". Zaliczka opodatkowana jest według stawki VAT właściwej dla usługi, której dotyczy.

Jeżeli zatem zaliczka wpłacana była na poczet usługi, która będzie opodatkowana stawką obniżoną do 8%, to tę samą stawkę VAT należy zastosować do opodatkowania otrzymanej zaliczki.

Załącznik do rozporządzenia w sprawie stawek zawiera listę towarów i usług opodatkowanych stawką VAT w wysokości 8%. Pod poz. 9 tego załącznika wymienione zostały "Usługi naprawy i przeróbki odzieży oraz artykułów tekstylnych użytku domowego" (PKWiU 95.29.11.0). Grupowanie to obejmuje: naprawę i przeróbki odzieży z materiałów tekstylnych, cerowanie artystyczne oraz usługi naprawy artykułów tekstylnych użytku domowego.

Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl

Oznacza to, że do świadczonych przez podatnika usług, tj. naprawy i przeróbek odzieży należy stosować 8% stawkę VAT.

Stawka ta nie będzie miała natomiast zastosowania do usług szycia na miarę z powierzonego przez klienta materiału (np. uszycia spódnicy). Dla tych usług obowiązuje bowiem stawka 23%.

Aby prawidłowo udzielić odpowiedzi na pytanie Czytelnika, w pierwszej kolejności konieczne jest właściwe sklasyfikowanie świadczonej przez niego usługi w odpowiednim grupowaniu PKWiU. Zaznaczamy – co podkreślają również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych – że to na usługodawcy ciąży odpowiedzialność za prawidłowe sklasyfikowanie wykonywanej usługi.

Z analizy PKWiU wynika, iż wypożyczalnia strojów karnawałowych sklasyfikowana jest pod symbolem 77.29.15.0. "Wypożyczanie i dzierżawa wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia".

Usługi sklasyfikowane pod tym symbolem PKWiU nie są wymienione jako korzystające z opodatkowania preferencyjną stawką VAT, co oznacza, że wypożyczanie strojów karnawałowych należy opodatkować stawką VAT w wysokości 23%.

Rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika VAT, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa, opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Obecnie wynosi ona 7% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych, pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.

W praktyce polega to na tym, że czynny podatnik VAT, nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego, wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę VAT RR dokumentującą ich nabycie. Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy. Nabywca produktów rolnych dolicza do ich ceny netto 7% zryczałtowany zwrot podatku VAT.

Dostawa, budowa, remont, itp. obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym opodatkowana jest według stawki VAT 8%. Wynika to z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT.

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumieć należy obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w PKOB w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych (art. 41 ust. 12a ustawy o VAT).

Polską Klasyfikację Obiektów Budowlanych dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl

Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się jednak:

1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²;

2) lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

Zatem budynek mieszkalny jednorodzinny (sklasyfikowany w PKOB w dziale 11) zaliczany jest do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym pod warunkiem, że jego powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m².

Natomiast z treści art. 42 ust. 12c ustawy, wynika iż w przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej określone wyżej limity, 8% stawkę VAT stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.

Przykładowo, jeśli budynek mieszkalny ma powierzchnię użytkową 320 m², to stawkę VAT w wysokości 8% będzie można zastosować tylko do wyliczonej proporcjonalnie części podstawy opodatkowania usługi:

(300 m²/320 m²) × 100% = 93,75%.

Oznacza to, że 93,75% podstawy opodatkowania będzie podlegać opodatkowaniu 8% stawką VAT. Wartość wykonanych robót przekraczająca wyznaczony limit (6,25%), podlegać będzie opodatkowaniu według stawki 23%.

Towary, o których mowa w pytaniu, istotnie wymienione są zarówno w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, jak i w załączniku nr 10. Należy zwrócić uwagę, iż na końcu załącznika nr 3 dotyczącego wykazu towarów i usług opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8%, ustawodawca zawarł zastrzeżenie, że przedmiotowy wykaz nie ma zastosowania dla zakresu sprzedaży towarów i usług zwolnionych od podatku lub opodatkowanych stawkami niższymi niż stawka, której dotyczy załącznik.

Jeśli więc ustawodawca albo też Minister Finansów na podstawie delegacji ustawowej określił dla danego towaru lub usługi stawkę obniżoną, lub zwolnienie – zastosowanie znajduje wersja najkorzystniejsza dla podatnika (najniższa stawka).

Oznacza to, że przy sprzedaży makaronów, pierogów, klusek i podobnych wyrobów mącznych (PKWiU 10.73.11.0.) właściwa stawka wynika z załącznika nr 10 do ustawy o VAT, czyli jest to stawka 5% (poz. 26 tego załącznika).

Jak wynika z Polskiej Klasyfikacji Działalności, do usług "Pozostałe pośrednictwo pieniężne" (PKD 64.19.Z) zalicza się także działalność agencji bankowych i punktów pobierania opłat.

Polską Klasyfikację Działalności dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl

Mocą art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT określono zwolnienie usług, łącznie z pośrednictwem, w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli. Zatem usługi związane z poborem opłat za prąd czy gaz zwolnione są z opodatkowania VAT.

Natomiast w ramach usług pocztowych, świadczonych przez inny niż Poczta Polska podmiot, ze zwolnienia z VAT może korzystać jedynie sprzedaż znaczków na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, zwalnia się z podatku dostawę za cenę równą wartości nominalnej znaczków pocztowych, ważnych w obrocie pocztowym na terytorium kraju i innych znaczków tego typu. Tak więc sprzedaż znaczków pocztowych może korzystać ze zwolnienia z VAT, jednak pod warunkiem, że będą one sprzedawane po cenie równej ich wartości nominalnej.